Blog 27.07.2021
Energietransitie betekent nieuwe veiligheidsrisico’s
Het gebruik van duurzamere energiebronnen brengt nieuwe veiligheidsuitdagingen met zich mee. Op de online inspiratiereis leidde Nancy Oberijé bestuurders langs de gevaren van zonne-energie, accu’s en waterstof.
NIEUWE ENERGIE = NIEUWE RISICO’S
De energietransitie die plaatsvindt, heeft op lokaal niveau grote gevolgen. Sinds 2018 moet alle nieuwbouw in principe al duurzaam en zonder aardgasaansluiting worden gebouwd. En uiterlijk 2021 moeten gemeenten een transitievisie warmte hebben vastgesteld. Daarmee ondergaat de gebouwde omgeving een enorme verandering.
“Het hele energiesysteem verandert hiermee,” stelt Nancy Oberijé die consultant milieu en veiligheid is bij Oostkracht 10. Nederland gaat van een ondergronds leidingenstelsel naar bovengrondse energiebronnen en opslag. En van centraal naar decentraal opgewekte energie. Ook leidt dit tot een andere verdeling van kosten en baten. Niet alleen financieel maar ook op het gebied van aspecten als gezondheid en hinder
Maar hoe veilig zijn die nieuwe energiebronnen en -dragers? Wat weten we al en hoe is het met de regelgeving gesteld? Nancy laat aan de hand van zonne-energie, accu’s en waterstof zien welke veiligheidsrisico’s er spelen.
SPLINTERS VAN ZONNEPANELEN
Zonnepanelen winnen flink aan populariteit. Zonne-energie is schoon en kan in kleine volumes opgewekt en opgeslagen worden. Maar voor de risico’s ervan is nog weinig aandacht, terwijl die er wel degelijk zijn. Zonnepanelen kunnen in brand vliegen, panelen kunnen wegwaaien en er is elektrocutie- en instortingsgevaar. Bovendien kunnen er toxische stoffen vrijkomen en zorgt een kapot paneel voor glassplinters in de omgeving.
In Noord-Holland deed een burgemeester hier al ervaring mee op: de zonnepanelen op de loodsen van een bollenschuur vlogen in brand. Met de rookwolk kwamen kleinere stukjes glas en flinke brokstukken mee die neersloegen op de weilanden in de omgeving van de bollenschuur. Het leidde er toe dat de mensen binnen en de koeien op stal moesten blijven.
Uit het voorval bleek dat er nog weinig geregeld is rondom de veiligheidsrisico’s van zonnepanelen: er bestaan nog geen veiligheidsprotocollen, de vraag wie voor de schade opdraait is nog onbeantwoord en ook over de kans op dit soort branden weten we nog weinig. “Zijn zonnepanelen het nieuwe asbest,” vraagt één van de bestuurders zich hardop af.
BRAND IN DE BUURTBATTERIJ
Nancy heeft nog wat gevaren in petto. Op de vraag of de bestuurders de buurtbatterij kennen, blijven velen het antwoord schuldig. En dat blijkt uit Nancy’s verhaal exemplarisch voor de accu die het overschot aan opgewekte zonne-energie op zeer lokaal niveau kan opslaan en teruggeven als dat nodig is. De in containers geplaatste lithium-ionbatterijen staan in woonwijken, op bedrijventerreinen en worden ook ingezet op festivals. Ze winnen aan populariteit, maar er bestaat nauwelijks regelgeving voor.
En dat terwijl de buurtbatterij risico’s met zich meebrengt: er is kans op elektrocutie, thermal runaway en het vrijkomen van giftige stoffen. Bij brand is explosiegevaar. Bovendien houdt een brand in een buurtbatterij zichzelf in stand en is daarmee moeilijk blusbaar.
Ook de elektrische auto’s in parkeerkelders kunnen als risicovol worden bestempeld. Als daarin brand uitbreekt kan de brandweer vaak moeilijk ter plekke komen.
WATERSTOF IS EXPLOSIEF
Waterstof is als schone energiedrager aan een opmars bezig. Op steeds meer plekken in Nederland worden waterstoftankstations gerealiseerd. Maar ook hiervoor geldt dat we nog niet goed in zicht hebben hoe groot de risico’s zijn en wat de impact ervan is. Wel weten we dat waterstof geur- en reukloos is en dat de vlam onzichtbaar is. Tegelijkertijd is het eenvoudig te ontsteken en levert het een enorme energetische waarde. Dat maakt een waterstoflek dan ook zeer gevaarlijk. Dramatische beelden van een explosief brandende aardgasbus, vergelijkbaar met een waterstofbus, leiden tot onthutste reacties bij de bestuurders.
BALANS TUSSEN DUURZAAMHEID EN VEILIGHEID
De energietransitie leidt dus tot nieuwe dilemma’s. “Want we gaan nu vol gas op duurzaamheid, maar laten de veiligheidsaspecten misschien wel te weinig meewegen,” merkt een wethouder op. “Op allerlei terreinen wordt geëxperimenteerd met duurzame energietechnologie, maar de consequenties voor de veiligheid hebben we vaak nog te weinig in beeld. Voor een deel moeten we ons beter voorlichten en met betrokken partijen tot norm- en regelgeving komen. En voor een deel zullen we de risico’s proefondervindelijk ervaren.”
Voor de meeste bestuurders ging er een wereld aan risico’s van schone energie open. Hoewel ze zich wel afvragen hoe groot de kans is op de diverse gevaren, is de algemene teneur dat nader onderzoek en regelgeving en registratie nodig is. Maar dat maakt het dilemma voor bestuurders niet minder, zolang duurzaamheid en de veiligheid ervan nog niet gelijk opgaan.
