Blog 27.11.2020
Online Expeditie veiligheid voor bestuurders
Langs buurtbatterijen, omgevingsvergunningen en gifwolken
Digitale bestuurdersreis geeft inzicht in de impact van de Omgevingswet en de energietransitie op de veiligheid.
Donderdag 26 november vond de jaarlijkse inspiratiereis voor bestuurders plaats. Als gevolg van de coronamaatregelen werd het een digitale editie. Bestuurders werden bijgepraat over de laatste ontwikkelingen rond de omgevingswet, maakten kennis met nieuwe risicovisualisaties en werden geconfronteerd met de nieuwe veiligheidsrisico’s die de energietransitie met zich meebrengt.
De Achterhoek naar de achtergrond
Bestuurders zouden dit jaar worden rondgeleid door de Achterhoek. In plaats daarvan nemen 14 bestuurders plaats achter hun laptop voor een digitale expeditie langs de Omgevingswet, de energietransitie en de gevolgen hiervan voor de veiligheid in de gemeentes.
Anton Stapelkamp, burgemeester van Aalten, is niet voor één gat te vangen: nu de bestuurders zich niet door het Achterhoekse landschap kunnen bewegen, verplaatst hij zichzelf virtueel. Tijdens de opening waarin hij iedereen welkom heet, biedt zijn digitale achtergrond telkens een ander beeld van de gemeente Aalten.
Het gemeentehuis van Bredevoort doemt op evenals wandelpaden langs bossen en weilanden. Anton Stapelkamp had de bestuurders er graag langs rondgeleid. Maar niet getreurd. “Als de coronamaatregelen het toelaten, is iedereen in juni van harte uitgenodigd voor een bezoek aan Aalten.”
Omgevingswet en veiligheid: stand van zaken
Na de introductie brengt Sarah Ros, bestuursadviseur voor de Omgevingswet, de bestuurders op de hoogte van de laatste ontwikkelingen rond de inwerkintreding van de Omgevingswet. De wet, die inmiddels tot drie keer toe is uitgesteld, kent een nieuwe invoerdatum van 1 januari 2022. En met een nieuwe ingangsdatum verandert ook de roadmap naar de start. Zorgen over of uitstel van de wet niet tot afstel leidt kan Sarah niet helemaal wegnemen: “Er moeten nog wat hordes genomen worden.”
Sarah inventariseert vervolgens of de nieuwe taken en verantwoordelijkheden die uit de Omgevingswet voortvloeien al belegd zijn. “Wie ziet toe op de uitvoering van de acties met betrekking tot veiligheid uit het omgevingsplan?” En “heeft er met de provincie al interbestuurlijke afstemming plaatsgevonden, zoals de wet expliciet voorschrijft?” De vragen leidden tot nieuwe actiepunten op de lijstjes van de bestuurders. De weg naar een goed geïmplementeerde wet is nog lang en bumpy. “Maar,” sluit Sarah hoopvol af, “ten opzichte van vorig jaar hebben gemeentes enorme stappen gemaakt.”
Nieuw omgevingsbeleid geeft nieuw beeld
Na de pauze vertellen Dirk Jan de Boer en Tom Reijers van het OVO over het nieuwe omgevingsveiligheidsbeleid dat voortvloeit uit de Omgevingswet. De belangrijkste wijziging is de beoordeling van risico’s. Waar die eerder gebeurde op basis van technische modellen zal dat in het nieuwe beleid op basis van visuele weergaves zijn. Oftewel: complexe tabellen en grafieken maken plaats voor kaarten die het soort risico en het bereik van het risico in kaarten brengen met kleuren en schillen.
Omdat deze visualisaties makkelijker te lezen zijn en inzichtelijk worden gemaakt voor burgers en bedrijven kan een beter gesprek over de veiligheidsrisico’s plaatsvinden. Eén nadeel: de visualisaties geven de risico’s die horen bij het worstcasescenario.
De vraag is hoe met deze kaarten om te gaan. Een aantal dilemma’s komt boven drijven. Want de kaart zegt iets over de omvang van de ramp als die plaatsvindt. Maar niets over de kans op de ramp. Dus soms is de impact van een ramp niet te overzien maar is de kans er op heel klein. “Jagen we burgers met zulke kaarten dan niet onnodig de stuipen op het lijf?” “En wat als risico’s cumuleren op bepaalde locaties? Gaat de verzekeraar dan een hogere premie berekenen voor een bedrijf?”
En ga je burgers pro-actief informeren over de impact van een mogelijke ramp, terwijl de kans op plaatsvinden uiterst gering is? De meningen lopen uiteen en bieden inzicht in de dilemma’s die het nieuwe beleid met zich meebrengt.
Hoe veilig is duurzaam eigenlijk?
De energietransitie die de komende decennia zal plaatsvinden is ingrijpend. Nancy Oberijé geeft de bestuurders een inkijkje in de impact ervan op de veiligheid. Dit doet ze aan de hand van een nieuwe energiebron en nieuwe energiedragers: zonne-energie, accu’s en waterstof.
Die impact is soms best schrikken. De gevolgen van een brand in zonnepanelen op een bollenschuur of megastal blijken bijvoorbeeld enorm. Het leidt onder meer tot glassplinters van de panelen die in de wijde omtrek neerdalen. Waardoor koeien op stal moeten blijven en oogsten mislukken.
De opslag van zonne-energie in zogenaamde buurtbatterijen – containers met grote lithiumbatterijen- is niet zonder brandgevaar. Wanneer een brand uitbreekt is die moeilijk blusbaar. Opzienbarend is dat niemand weet hoeveel buurtbatterijen er zijn en waar ze gesitueerd zijn. Ook de bestuurders moeten het antwoord schuldig blijven op de vraag of in hun gemeenten dergelijke buurtbattterijen staan.
Laadplekken voor elektrische auto’s in parkeerkelders: dat zijn duurzame en mooie oplossingen, maar niet veilig, zeker niet als er mensen boven wonen of werken. Bij een brand kan de brandweer niet ter plaatse komen.
Kortom, nieuwe, schone energie brengt ook nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee. En daar mag wel wat meer oog voor zijn.
Slot
Na de presentatie van Nancy kan de vooraf opgestuurde Achterhoekse wijn worden opengetrokken. De bestuurders kijken terug op een leerzame en inspirerende middag: “Interessant en relevant, maar ik kijk wel nu al uit naar de fysieke reis!”
