Blog 5.12.2017
Verslag bestuurdersreis Rotterdam omgevingsveiligheid in ruimtelijke plannen
Op 28 en 29 november is een gezelschap van 25 bestuurders op ‘’reis’’ gegaan in Rotterdam. De reis werd georganiseerd door Ontwerp Veilige Omgeving. Het thema van de reis was Omgevingsveiligheid in ruimtelijke plannen. De reis bestond uit een mix van inspirerende lezingen, het bezoeken van diverse locaties in Rotterdam en het samen ontwikkelen van een veilige en gezonde leefomgeving in een deel van het havengebied. De bestuurders zijn met nieuwe inzichten en ervaringen naar huis gegaan. De reis werd medemogelijk gemaakt door de gemeente Rotterdam, de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, het havenbedrijf Rotterdam en de DCMR.
DAG 1 28 november 2017
Om 14:30 trapten Lucas Bolsius (dagvoorzitter en burgemeester van de gemeente Amersfoort) samen met Dirk Jan de Boer (programmamanager Ontwerp Veilige Omgeving) de reis af. De reis startte in het gebouw De Rotterdam. We hebben kort stilgestaan bij het ontwerp van het gebouw waar we twee dagen verblijven. Door de hoogte (40 verdiepingen) en de ligging aan de Nieuwe Maas is in het ontwerp rekening gehouden met een brand in het gebouw en een plasbrand op het water. Klik hier voor informatie over brandveiligheid in het gebouw ‘De Rotterdam’.
De eerste lezing die op het programma stond ging over de omgevingswet, gegeven door Sarah Ros (Omgevingswet & omgevingsveiligheid sturen voor bestuurders). Sarah ging in op de basis van de Omgevingswet, nieuwe kerninstrumenten, wat de wet vraagt van een bestuurder, wat er verandert voor veiligheid en hoe een bestuurder daarop kan sturen. De boodschap van Sarah was helder:
‘’u bent als bestuurder meer dan ooit aan zet, maar wel samen met uw ketenpartners’’.
Sarah sprak over de vraag in hoeverre bestuurders zich echt uitstrekken naar meer lokale afwegingen op veiligheid onder de omgevingswet. Zo kunnen bestuurders zich verschillend opstellen: opstaan en gericht naar de mogelijkheden kijken tot vasthouden aan wat bekend is en op de remmen gaan staan.
Ook werd gesproken over de nieuwe kerninstrumenten zoals de omgevingsvisie (samenhangend strategisch plan voor de leefomgeving), het programma, het omgevingsplan, de omgevingsvergunning en het project besluit. Sarah gaf aan dat de omgevingsvisie het groeiperspectief van een gemeente weergeeft en aangeeft welk beleid wordt vervangen. Uiteindelijk wordt de visie vertaald in een omgevingsplan en programma, wat het toetsingskader vormt bij maatwerk. Het is dus heel relevant om op visie niveau een plek te geven aan het thema ‘omgevingsveiligheid’. Klik hier voor het downloaden van de presentatie van Sarah Ros.
Na deze lezing vervolgde de reis met een busrit richting het Educatief Informatie Centrum in Rozenburg. De bus reed een aangepaste route zodat interessante en inspirerende locaties passeerden. Onderweg gaf Alan Dirks, werkzaam bij het havenbedrijf Rotterdam, toelichting op interessante gebieden die op de route lagen.
Aangekomen in het Educatief Informatie Centrum gaf Arie Deelen (plaatsvervangend directeur DCMR) een lezing over ‘governance en omgevingsveiligheid’. Arie gaf aan wat de scenario’s zijn waarmee gemeenten met risicobronnen te maken kunnen krijgen. De casus die centraal stond was woonkern Rozenburg. Het gebied wordt omgeven door externe veiligheidsrisicobronnen en ligt volledig in het groepsrisico invloedsgebied.
’’het is belangrijk dat gemeenten met hun omgevingsdiensten in gesprek gaan om concreet te maken wat de effecten kunnen zijn van risicobronnen in de betreffende gemeenten.’’
De discussie ging over kwetsbare objecten en hoe deze door onder andere vergrijzing kunnen veranderen in de nieuwe categorie objecten: de zeer kwetsbare gebouwen. Ook sprak Arie over de modernisering omgevingsveiligheid, van richtwaarde (de FN curve) naar aandachtsgebieden. Deze verandering zorgt er mogelijk voor dat het onderwerp voor niet specialisten ook te begrijpen is. De presentatie leidde vervolgens tot een gesprek over hoe je met bewoners communiceert aangaande risicocontouren. Gedetailleerde contouren zijn gevoelig voor bezorgde burgers die hier vervolgens vragen over gaan stellen, terwijl de berekeningen deels gebaseerd zijn op aannames en niet zo specifiek geïnterpreteerd kunnen worden. Klik hier om de presentatie van Arie Deelen te downloaden.
Vanaf het Educatief Informatie Centrum zette de reis zich voort per boot. Aan boord hing een ontspannen sfeer en op het dek was de Rotterdamse haven bij nacht prachtig te bezichtigen. Tony Bosma futurist en trendwatcher blikte aan boord vooruit op de trends en de toekomst van (fysieke) veiligheid. Het verhaal van Tony was prikkelend en ook al ben je het niet helemaal met hem eens, het zet je wel aan het denken. De centrale slogan van Tony was:
‘’vraag je niet af waarom bepaalde ontwikkelingen plaatsvinden maar waarom ze nog niet hebben plaatsgevonden’’.
Tony sprak vervolgens over de snelle ontwikkelingen in de technologie en het najagen van zogenaamde ‘smart cities’ die ook negatieve effecten hebben op de fysieke veiligheid. Wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen voor fysieke veiligheid als de omgeving intelligent is? Tony gaf aan welke competenties verwacht worden van een veiligheidskundige voor de komende jaren. Van mensafhankelijk naar autonoom, van organisatie naar platform/netwerken, van regelgericht naar risicogericht en van taken naar gedeelde verantwoordelijkheid. Ook gaf Tony aan dat er binnen de overheid een matige affiniteit is met technologie en er een betere voorbereiding infrastructuur en leefomgeving op technologische innovatie nodig is. Klik hier voor het downloaden van de presentatie van Tony Bosma.
Rond tien uur in de avond arriveerde het schip aan de Kop van Zuid en was het tijd voor een borrel in het hotel.
DAG 2 29 november 2017
De volgende ochtend vertrokken de bestuurders na het ontbijt naar het stadshuis om welkom geheten te worden door burgemeester Aboutaleb. Aboutaleb sprak over zijn bestuurlijke ervaringen met onder andere Odfjell Terminals Rotterdam BV. Hoewel de gemeente niet het bevoegd gezag Wabo is, heeft de burgemeester binnen zijn mogelijkheden ingezet op een veilige oplossing voor het bedrijf. Met succes, hierdoor waren bestuursmaatregelen overbodig en inmiddels zijn de noodzakelijke maatregelen binnen het bedrijf genomen.
Ook sprak Aboutaleb over de lage urgentie van de gemeenteraad voor waterveiligheid. Als voorbeeld vertelde hij over zijn cynische poging om het thema waterveiligheid te agenderen in de politiek, zo vertelde hij in het AD dat hij iedere Rotterdammer een rubberbootje wilde aanbieden.
Aansluitend sprak Hans Broekhuizen, programmamanager omgevingsveiligheid bij Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond over de rol van de Veiligheidsregio en hoe gemeenten de veiligheidsregio’s nog meer te kunnen inzetten in het kader van de omgevingsvisie. In de omgevingsvisie zou volgens Hans veel bredere aandacht moeten komen voor ‘omgevingsveiligheid’ dan traditioneel externe veiligheid. Windmolens, piekbuien, vitale infrastructuur (bedrijf continuïteit), terrorisme zijn voorbeelden van thema’s die ook een plek moeten krijgen in de omgevingsvisie.
Na het bezoek aan het stadhuis vertrok het gezelschap naar het stadskantoor Rotterdam. Op de 40e verdieping van het gebouw organiseerde Ontwerp Veilige Omgeving een ‘ontwerpatelier’ waar bestuurders zelf werden uitgedaagd om een veilige omgeving te bouwen. De opgave was om onder andere woningen, een cruiseterminal met LNG-tank, een hotel en een school te realiseren in het Merwe-Vierhavens gebied waar meerdere risicobronnen aanwezig zijn. Tijdens de workshop waren experts op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling en omgevingsveiligheid aanwezig om de bestuurders te begeleiden en voorzien van gebiedskennis. Het resulteerde in vier veilige en gezonde ontwerpen gepresenteerd doormiddel van maquettes (zie foto’s).
Na de workshop werd aan de bestuurders gevraagd wat ze van de reis vonden, wat was er goed en wat kan er de volgende keer beter? De bestuurders waren erg te spreken over de reis, het was goed georganiseerd en de samenstelling van burgemeesters samen met wethouders werd als prettig ervaren. Hierdoor ontstond wederzijds begrip voor elkaars rol en belangen. Als verbeterpunt voor de volgende reis werd meegegeven dat er meer behoefte is aan inhoudelijke toelichting over de Omgevingswet en de nieuwste ontwikkelingen van de wet. Ook werd aangegeven dat bestuurders graag ingaan op lokale casuïstiek van een gemeente.
Het team van Ontwerp Veilige Omgeving is erg tevreden over het verloop van de reis en de behaalde resultaten. We bedanken nogmaals de partners die geholpen hebben om in korte tijd deze reis te organiseren en we kijken uit naar de volgende reis in 2018.
